آشنایی با هنر نقاشی لاکی

%name آشنایی با هنر نقاشی لاکی

هنر نقاشی لاکی

نقاشی لاکی در حقیقت از بطن نگارگری ایران بیرون آمد و صحنه عمل وسیع تر و متنوعی را در اختیار نگارگران گذاشت. بیراه نیست که با افول و انحطاط نگارگری و کتاب آرایی ایران ، نقاشی لاکی رونق بیشتری یافت. در این نوع نقاشی، نقاش می توانست زوایای دید دیگری را تجربه کند.

نقاشی لاکی با جلدسازی چرمی ابتدا شد و در طرح‌ریزی روی چرم و کاغذ در آستر بدرقه از شبکه بندی با بریدگیهای توری مشابه استفاده کردند. بعدها با استفاده از خمیر کاغذ و چسب (پاپیه ماشه) و قالبهای چوبین ، سطح شی مورد نظر را برای نقاشی زمینه سازی می کردند و در پایان ، سطح نقاشی شده را با پوسته ای کلفت از مخلوط روغن بَزرَک ، سندروس و روغن جلا می پوشاندند و نقاشی جلوه ای چون نقاشی رنگ روغن پیدا می کرد.

از این نوع نقاشی در روی قلمدانها ، جلد کتابها ، قاب آیینه ها، رحل قرآنها، جعبه ی جواهرات، درهای منقوش و محکوک، قابهای تخته ای، کمانهای رزمی و تزئینی، ورقهای بازی بهره می گرفتند.

اولین قلمدان نگاری به سال 1106هـ.ق و با رقم ” یا صاحب الزمان” از محمد روزگار ، محفوظ در موزه ارمیتاژ سن پطرزبورگ شناخته شده میباشد.

نقوشی که در قلمدانها به کار می‌رفت سه نوع بود:

1- نقوش گل و مرغ بر سطح رویی و یا دو جناح قلمدان که با یک منظره طبیعی ترکیب شده بود.

بیشتر بخوانید:  آشنایی با هنر بخارا دوزی

2- نقوش گل و بته ای همراه با طوماریهای پیچکی و گیاهی با شاخه های شکوفان

3- نقوش آمیخته با اسلیمیها و صحنه های تصویری با شیوه فرنگی سازی . این نوع قلمدان نگاری بیشتر از دو مورد یاد شده ، رواج داشت.

نقاشی لاکی در دوران قاجار از نظر کمی و کیفی تحولی درخور یافت. در حقیقت رونق نقاشی لاکی و مینایی در این دوران معلول انحطاط کتاب آرایی بود

هرچند شیوه نقاشی لاکی با محمد روزگار و در دوران صفوی ابتدا شد و در دوران افشاریه و زندیه با آثار هنرمندانی چون علی اشرف، محمدهادی و محمد راستگو ادامه پیدا کرد اما در دوران قاجاریه بود که به شیوه ای پرتجمل و گرانبها تبدیل شد.

عناصر ترکیب دهنده ی آن ترتیب مند گردید و تناسباتی موزون پیدا کرد و مردان و زنان جامه ی دوران قاجار بر بدن کردند.

یکی از زیباترین آثار این دوران صندوقچه ی جواهرآلات با رقم میرزابابا در سال 1218هـ.ق میباشد که در آن نقش داشتن گل و مرغ بیش از پیش چشمگیر شده میباشد.

نقش داشتن مایه های نقاشی لاکی در دوران قاجار پرمایه تر شد و در آن از بته های گلدار مکرر ، به خصوص گل سرخ، گل میخک صد پر ، سنبل ، شکوفه های میوه ، پرندگان و پروانه ها ، دسته گلهای مختلط ، گل زنبق، ترکیب بندیهای آسان با نقوش سپری و ترنجی به کار رفت.

بیشتر بخوانید:  فرش های غرب ایران

نقاشی لاکی در دوران قاجار از نظر کمی و کیفی تحولی درخور یافت. در حقیقت رونق نقاشی لاکی و مینایی در این دوران معلول انحطاط کتاب آرایی بود.

%name آشنایی با هنر نقاشی لاکی

در دوران فتحعلی شاه هنرمندانی چون مهرعلی، میرزابابا، سیدمیرزا و عبدالله خان، قلم موی خود را دیگر در نگاره های کتابها به کار نگرفتند بلکه به جای آن در نقاشیهای لاکی و مینایی و رنگ روغن به کار بستند .

در این دوران شهرهای تهران، اصفهان و شیراز از مراکز تولید آثار نقاشی لاکی و مینایی بود. بر موضوعات این نوع نقاشی ، مضامینی چون صحنه های درباری، صحنه ی جنگ، صحنه های اساطیری و تاریخی و شکار و داوری اخروی و منظره پردازی و اناوع و اقسام گل و مرغ افزوده شد.

یکی از زیباترین جلدهای این دوران جلدی بود که فتحعلیشاه ساخت آن را برای خمسه نظامی شاه طهماسبی سفارش داد و سید میرزا و محمدباقر آن را در سال 1245هـ.ق انجام کردند.

از نقاشان مطرح این دوران نجفعلی و سه فرزندش محمد کاظم، جعفر و احمد و برادرش محمد اسماعیل بودند که نقاشی لاکی نیمه دوم سده سیزدهم هجری را در اختیار خود داشتند و منوچهرخان، حاکم اصفهان از آنها پشتیبانی می کرد.

بیشتر بخوانید:  گمج و نوخون (صنایع دستی رشت)

در این روزگار یک خانواده دیگر نیز در اصفهان در نقاشی لاکی معروفیت داشت یعنی خانواده امامییها. نصرالله امامی و رضا امامی آثار لاکی زیبایی با مضمون گل و مرغ در قاب آیینه ها و قلمدانها و جعبه ها پدید آوردند.

در شیراز نیز هم روزگار با آنها، آقابزرگ شیرازی به نقاشی لاکی اشتغال داشت و نامی صاحب معروفیت در این نوع نقاشی خصوصا در چهره پردازی از رجال مشهور به صورت لاکی داشت.

در دوران ناصری نقاشی لاکی متحول شد و نقش داشتن مایه هایی چون شکوفه های فندق ، گوزنها و طوطیها، صحنه هایی از زندگی روستایی، دسته گلهای آزاد، پیکره هایی با جامه های آخرین مد اروپایی و مردان با ریش تراشیده ، زنان با دامنهای پرچین و حجیم و ماخوذ از اروپا داخل آن گردید.

ورود بسیار تصاویر اروپایی و نشریات فرنگی راه را برای اقتباس وسیع از نقش داشتن مایه های آن گشود و تکار یکنواخت ترکیب بندیها و نقش داشتن مایه ها را به وجود آورد.

در این دوران توجه به شمایل نگاری امام علی (ع) و حسنین (ع) در نقاشیهای لاکی شرح کننده رویکردی جدید در نقاشی اسلامی بود.

نقاشی لاکی با طلیعه ی عصر جدید که از دوران مشروطیت ابتدا شد رو به افول گذاشت تا اینک کاملا متروک گردید.

منبع:seeiran.ir

مطلب پیشنهادی

آشنایی با هنر گچمه بافی

گچمه‏ بافي که از صنايع دستي انحصاري کهگيلويه و بويراحمد می باشد، هنري مرکب از …